Ngày tạm biệt là ngày đi mãi mãi
Trong số 42 người con của Phường Hòa Cường, thành phố Đà Nẵng nhập ngũ năm 1987, có 7 người nhập ngũ vào đại đội 9, Trung đoàn 83 Công binh Hải quân. Ngày tạm biệt gia đình ra Trường Sa, cũng là ngày 7 chiến sĩ ra đi mãi mãi.
.jpg)
9 Chiến sĩ Hải quân (áo yếm) sống sót sau trận chiến gạc ma, ảnh TL
Trong nhiều câu chuyện kể về sự hy sinh anh dũng của liệt sĩ Trường Sa, lịch sử Quân chủng Hải quân mãi nhắc đến 7 chiến sĩ của Đại đội 9 thuộc Trung đoàn 83 Công binh Hải quân, đã anh dũng hy sinh trong trận hải chiến Trường Sa 88. 31 năm trôi qua, một khoảng khá dài so với dòng chảy của thời gian, đủ để xóa nhòa đi nhiều thứ. Song có một điều không thể nào quên trong tâm tưởng, ký ức của thân nhân các liệt sĩ, đó là người thân của họ đã ngã xuống Trường Sa.
Tôi tìm đến gặp Anh hùng Nguyễn Văn Lanh - nguyên chiến sĩ sống sót đã trở về từ Gạc Ma 33 năm trước. Ông Lanh đã nghỉ hưu sau hơn 30 năm làm việc ở Hải quân, ông là một trong các chiến sĩ của Đại đội 9 sống sót trở về. Ký ức trận hải chiến Trường sa ùa về, làm ông xúc động khi kể về sự hy sinh của 7 đồng đội.
Sau ngày lên đường nhập ngũ và huấn luyện tân binh, 7 người con của Phường Hòa Cường được biên chế vào đại đội 9 thuộc Trung đoàn 83 Công binh Hải quân. Trước dã tâm của Trung Quốc đem quân đánh chiếm trái phép một số đảo, điểm đảo trong quần đảo Trường Sa, toàn bộ các chiến sĩ của Đại đội 9 được huy động đi đảo. “Phường Hòa Cường ngày ấy nghèo lắm. Người dân chủ yếu làm nghề biển nên nói đi Trường Sa là các chiến sĩ luôn sẵn sàng lên đường. Ngày lên đường, anh em chúng tôi hẹn với gia đình sẽ trở về, nhưng không ngờ đó là ngày chia tay lần cuối” - Ông Lanh nhớ lại.
Mắt đỏ hoe nhìn ra khoảng trống trước phòng làm việc, rồi ông Lanh kể tiếp: Chiều 13-3-1988, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 83 Công binh Hải quân có mặt trên tàu HQ-604 chừng nửa tiếng đồng hồ thì tàu Trung Quốc đến. Sáng 14-3, sau khi bắn, giết hết số chiến sĩ giữ cờ trên đảo Gạc Ma, pháo 100 ly từ tàu chiến Trung Quốc bắt đầu bắn vào tàu HQ-604 cho tới khi tàu chìm. Không dừng ở đó, tàu Trung Quốc tiếp tục truy sát những chiến sĩ còn sống sót. Một số chiến sĩ may mắn thoát được lúc đó, cũng bị Trung Quốc truy lùng bắt làm tù binh đem về giam ở nhà tù Quảng Đông.
7 người con của Phường Hòa Cường đã anh dũng hy sinh trong trận chiến Trường Sa 88 sau khi kết thành vòng tròn bất tử giữ cờ trên đảo Gạc Ma là: Trương Quốc Hùng, Trần Văn Tài, Phan Văn Sự, Nguyễn Hữu Lộc, Phan Văn Lợi, Lê Văn Sanh, Nguyễn Phú Đoàn. Đại đội 9, nơi mà trước đây các anh đã học tập, rèn luyện nay vẫn còn phiên hiệu, chỉ khác là khuyết 7 vị trí.
.jpg)
Chiến sĩ tín hiệu đảo Cô Lin đón tàu cập cảng. Ảnh Mai Thắng
Những dòng thư để lại
Trong số 64 liệt sĩ nằm lại Trường Sa, có một liệt sĩ quê hương Điện Bàn, Quảng Nam đất thép anh hùng tên Nguyễn Bá Cường. Để tường tận về anh, tôi đã tìm gặp Trung tá Nguyễn Viết Chức, nguyên Thuyền trưởng tàu HQ-07, để nghe ông kể về liệt sĩ Cường tại nhà riêng của ông ở Phường 11, thành phố Vũng Tàu.
Cũng như nhiều người lính hải quân xung phong đi Trường Sa năm 1988, Nguyễn Bá Cường được điều xuống tàu HQ-604 làm nhiệm vụ. Trước khi xuống tàu, Cường thuộc quân số biên chế của Học viện Hải quân Nha Trang. Ngày ra đi, bà Trương Thị Ngò, mẹ của Cường bảo “26 tuổi rồi mà chưa vợ con gì, đi xong đợt này về cưới cho mẹ cô vợ, đẻ thằng cu rồi đi, mẹ già rồi, cần có cháu bồng bế chứ”. Cường chỉ cười: “Mẹ yên tâm, con sẽ cưới vợ và đẻ một đàn cháu, tha hồ mẹ bế”. Ai ngờ, niềm ước mong ấy chẳng bao giờ thành sự thật, Nguyễn Bá Cường đã mãi mãi nằm lại biển khơi.
Sau 6 ngày hy sinh tại trận hải chiến Trường Sa năm 1988, di vật của liệt sĩ Nguyễn Bá Cường được đưa về đất liền. Hành trang của người lính đảo chỉ có chiếc ba lô đựng bộ quân trang, vài lá thư và một cuốn nhật ký viết bằng mực tím đầy ắp tâm tư của người lính trẻ: “Mặc dù biết rằng khi ta bước chân ra đi thì chưa biết ngày nào trở về với gia đình, trước mắt gia đình ta khó khăn về mọi mặt, cha ta một nắng hai sương, mẹ ta lo chạy vạy ngày hai bữa”…
Trung tá Nguyễn Viết Chức xúc động: “Chú Cường hy sinh năm 26 tuổi, trước khi đi Trường Sa, chú ấy cũng có người yêu là cô bạn gái học cùng trường. Những ngày ở tàu HQ-604, không có điều kiện viết thư cho người yêu, chú ấy đành ghi trong nhật ký, “Anh phải ra đi vì non sông vẫy gọi, đất nước đang cần”. Câu nói đó cứ lặp đi lặp lại, đã một thời, tôi dùng câu nói của anh để làm lý tưởng sống cho mình”.
.jpg)
Đảo cô Lin sừng sững giữa biển khơi. Ảnh Mai Thắng
Bữa cơm cuối cùng
Câu chuyện bữa cơm cuối cùng của liệt sĩ Đinh Ngọc Doanh, quê ở Hoa Lư Ninh Bình suốt 33 năm vẫn in đậm trong tâm khảm của người vợ trẻ - chị Đỗ Thị Hà. Lần theo số điện thoại, tôi gọi cho chị Hà để xin kể về kỷ niệm thời anh Doanh còn sống. Đầu dây từ Khánh Hòa, chị Hà nghẹn giọng: “Tôi chẳng quên được bóng hình anh ấy dù đã quá lâu rồi”. Chuyện bữa cơm cuối cùng chia tay anh Doanh đi đảo thế nào chị?. Thay vì trả lời là tiếng nấc nghẹn trong máy điện thoại. “Chuyện cảm động lắm anh ạ” - chị Hà trả lời.
Trước ngày lên đường đi Trường Sa, anh Doanh đến nhà chị Hà và nói với mẹ vợ: “Hôm nay, con ăn cơm nhà má bữa cuối, má à”. Má chị Hà mắng: “Anh chỉ nói gở”, rồi quay đi lau giọt nước mắt. Bà không muốn con rể nhìn thấy bà khóc trước giờ đi đảo, dẫu bà hiểu có thể lời con rể nói là sự thật. “Sớm hôm sau, anh Doanh chia tay cả nhà lên đường. Đúng một tuần sau thì nhận được tin anh hy sinh, tôi như chết lặng, còn mẹ tôi thì gào khóc. Bà bảo, anh Doanh nói linh thật. Không ngờ bữa cơm ấy là lần cuối bà nấu cho anh. Cách đây mấy năm, ngư dân vớt được một số xương cốt của các liệt sĩ ở bãi cạn gần đảo Gạc Ma. Tôi đã lấy mẫu xét nghiệm ADN, hy vọng có hài cốt của chồng mình nhưng không phải. Năm 2017, Khu tưởng niệm Gạc Ma xây dựng ở Cam Ranh Khánh Hòa, tôi thấy có tên anh Doanh ở đó” - chị Hà nghẹn ngào khóc trong điện thoại.
Lịch sử đã sang trang, quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc cũng đã có nhiều đổi khác, song sự kiện ngày 14-3-1988 thì không thể nào quên. “Máu xương hôm qua đổ xuống, là bài học để hôm nay chúng ta giữ biển, đảo bằng sức mạnh dân tộc. Trận chiến Gạc Ma đã được ghi trong chính sử Hải quân. Trận chiến ấy là nỗi đau mang hồn Tổ quốc. 64 liệt sĩ đã ngã xuống, mãi mãi bất tử trong lòng Nhân dân” - Trung tá cựu binh Hải quân Nguyễn Viết Chức” - cho biết.
Mai Thắng